Son dövrlər Azərbaycanda nəqliyyat sahəsində ciddi dəyişikliklər həyata keçirilir. Mərkəzi küçələrdə avtomobillərin hərəkətinin məhdudlaşdırılması (28 May metrosunun və Xəqani bağının ətrafı), velosiped və avtobus zolaqlarının çəkilməsi, taksi fəaliyyəti ilə bağlı tələblərin sərtləşdirilməsi, parkinq qiymətlərinin artırılması bunlardan bəziləridir. Bu dəyişikliklərlə bağlı sosial mediada gedən müzakirələrdən aydın olur ki, yeni qərarlara münasibət həm vətəndaşlar, həm də ekspert icması arasında birmənalı deyil. Bəs ayrılıqda pozitiv addımlar kimi görünən dəyişikliklərin yekunda ictimaiyyət tərəfindən tam dəstək ala bilməməsinin səbəbləri nələrdir?

İqtisadi səbəblər

Nəqliyyat sahəsində tətbiq edilən dəyişikliklərə münasibətin birmənalı olmamasının əsas səbəblərindən ən vacibi ölkədə mövcud sosial-iqtisadi vəziyyətlə bağlıdır. Çünki, bu dəyişikliklərin yan təsirləri həm də insanların xərclərinin artması (parkinq və taksi xərcləri) və iş yerlərini (taksi sürücülüyü) itirməsidir. Son illərdə kəskin inflyasiyanın insanların sosial durumuna təsiri və əmək bazarında yeni iş tapmaq imkanlarının kifayət qədər olmaması nəqliyyat sahəsindəki dəyişikliklərin, – bu sahədə müsbət dəyişikliklərə səbəb olsa belə, – iqtisadi olaraq insanlara mənfi təsir yaratması cəmiyyətdə yeni dəyişikliklərə münasibətin müsbət olmamasına səbəb olur.

Taksi sahəsi ilə bağlı vəziyyət bu məsələdə daha aydın təəssurat yaradır. Hökumət 2023-cü ildə də taksi sahəsi ilə bağlı bəzi tənzimləmələr həyata keçirmişdi. Həmin vaxt taksi fəaliyyəti ilə bağlı rüsumların artırılmasından sonra taksi şirkətləri minimum qiymət həddi (2 manat 50 qəpik) müəyyən etmişdi. Bir müddət öncə Nəqliyyat və yüksək texnologiyalar nazirliyinin rəsmisi mətbuata açıqlamasında bildirib ki, bu dəyişikliklərin tətbiqindən sonra Bakıda fəaliyyət göstərən taksilərin sayı 67 mindən 60 minə enib. Yəni, taksilərin sayı  təxminən 10% azalıb.

Bu dəyişikliyin nəqliyyat sahəsinə gətirdiyi dəyişikliyə gəlincə isə, eyni müddət ərzində Bakı şəhərində taksi gedişlərinin sayı 14% azalıb. Bir gedişin orta məsafəsi 8.5 km-dən, 10 km-ə yüksəlib. Yəni, taksi gedişlərinin 14% azalması (nəqliyyat sıxlığının nisbətən azalması) təxminən 7 min insanın iş yerini itirməsinə səbəb olub. Yəni həmin siyasət qurularkən bu dəyişikliklərin mənfi təsir göstərdiyi qrupların maraqları nəzərə alınmayıb və təsirləri azaltmaq üçün tədbirlər görülməyib.

Taksi nəqliyyatı ilə bağlı iyul ayının 1-dən etibarən nəzərdə tutulan dəyişikliklərdən aydın olur ki, qarşıdakı aylarda bu sahədə daha çox insan iş yerini itirəcək. Ən böyük təsir imkanına malik olan dəyişiklik taksi fəaliyyətində istifadə edilən avtomobillərə gətirilən 15 il tələbidir. İyul ayından etibarən istehsal tarixi 15 ildən çox olan avtomobillər taksi fəaliyyəti ilə məşğul ola bilməyəcək. Rəsmi rəqəmlər göstərir ki, hazırda Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən taksi avtomobillərinin 62%-nin yaşı 15 ildən çoxdur. Yeni tənzmiləmələrdən sonra hazırda taksi kimi istifadə edilən avtomobillərin təxminən üçdə ikisi artıq taksi fəaliyyəti üçün yararlı olmayacaq. Bu isə on minlərlə insanın iş yerini itirmə təhlükəsi deməkdir. Çünki, bir tərəfdən daha yeni və dolayısıyla bahalı avtomobil almaq heç də bütün sürücülər üçün çatımlı olmayacaq. Digər tərəfdən bu tənzimləmələr taksi qiymətlərini bahalaşdırdığı üçün daha az insan taksidən istifadə edəcək. Bu isə həmin sektorda həm də tələbin azalağı deməkdir.