Türkiyənin Anadolu bölgəsi əsrlər boyu müxtəlif sivilizasiyalara ev sahibliyi edib və bu gün də dini ənənələr, fəlsəfi düşüncə və mədəni irs burada öz təsirini qoruyur. Bu irs içində xüsusi yer tutan şəxsiyyətlərdən biri Mövlana Cəlaləddin Rumidir. Hər il onun “ilahi vüsal gecəsi” hesab edilən Şəb-i Arus mərasimləri üçün on minlərlə insan Konyaya gəlir. Mövləvi dərvişlərinin Səma nümayişləri, musiqi və sakitliklə müşayiət olunan bu tədbir, Türkiyənin ən çox diqqət çəkən mədəni ənənələrindən biridir.
Hər il 7-17 dekabr tarixlərində keçirilən Mövlana Cəlaləddin Ruminin vəfatının anma mərasimləri (Şəb-i Arus) bu il “Sülh Zamanı” mövzusu ilə 752-ci dəfə təşkil olunur. Tədbir çərçivəsində qonaqlar, 2008-ci ildən UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısına daxil edilmiş Mövləvi Səma ayinlərini izləyə bilərlər. On günlük proqram müddətində Konya konfranslara, poeziya dinləmələrinə, Səma nümayişlərinə, sərgilərə, teatr tamaşalarına və foto-müsabiqələrinə ev sahibliyi edir. Şəhər bu günlərdə daha çox ziyarətçi qəbul edir və Mövlana irsini daha yaxından tanımaq imkanı yaradır.
Humanist şair və sufi mütəfəkkir Mövlana Cəlaləddin Rumi, “Kim olursan ol, yenə gəl” çağırışı ilə tanınır. Onun vəfat gecəsi — Şəb-i Arus — “ilahi vüsal gecəsi” kimi qeyd olunur. Bu səbəbdən mərasimlər matəm xarakteri daşımır, daha çox onun irsinin xatırlanması və dəyərinin vurğulanması məqsədilə keçirilir.
Mövlana Cəlaləddin Rumi, 30 sentyabr 1207-ci ildə Bəlxdə (indiki Əfqanıstan ərazisi) anadan olub. Alim ailəsində böyüyən Rumi, sonradan Səlcuq dövlətinin paytaxtı Konya şəhərində fəaliyyət göstərib. Onun mənəvi xətti 1244-cü ildə Təbrizli Şəmslə tanışlıqdan sonra daha da dəyişib və dərinləşib. Bu dostluq Mövlananın düşüncələrinə ciddi təsir göstərsə də, Şəmsin müəmmalı şəkildə yoxa çıxması səbəbindən qısa sürüb.
Mövlana məhəbbət, bağlılıq və mənəvi yol haqqında fikirləri ilə qısa müddətdə geniş tanınıb və sərhədləri aşan təsir yaradıb. Fars dilində yazdığı altı cildlik “Məsnəvi” əsəri, təxminən 25 min beyt ilə, bu gün də irfan ədəbiyyatının əsas nümunələrindən hesab olunur. Mövlana 1273-cü ildə 66 yaşında Konya şəhərində vəfat edib və “vüsal gecəsi” kimi dəyərləndirdiyi anına qovuşub.
Bu gün Rumini anma mərasimləri və onun irsi hər il dünyanın müxtəlif ölkələrindən on minlərlə insanı Konyaya cəlb edir.
Tarixi və mədəni dəyərlərlə zəngin Konya şəhərinə səfər edərkən aşağıdakı təcrübələr xüsusilə tövsiyə olunur:
Mevlana Muzeyi: Ruminin həyatına dair əlyazmalar və irfani əşyalarla ziyarətçilərə geniş məlumat təqdim edir.
Karatay Mədrəsəsi: (indiki Keramik Sənəti Muzeyi) və Çatalhöyük Neolitik Sahəsi: Dünyanın ən qədim məskənlərindən sayılan və UNESCO-nun Dünya İrs Siyahısına daxil edilmiş bu məkanlar tarixi maraqla ziyarət ediləcək yerlərdir.
Sille Qəsəbəsi: Erkən xristian dövrü memarlığı ilə tanınan bu qəsəbə Konya’nın tarixi cəhətdən ən zəngin bölgələrindən biridir.
Təbiət sevərlər üçün isə Tuz Gölü xüsusilə diqqət çəkir. Türkiyənin ikinci ən böyük gölü olan bu yer quş növlərinin zənginliyi və sakit su mənzərələri ilə fərqli bir təbii mühit yaradır.
Konya mətbəxi şəhərin mədəni kimliyinin ayrılmaz hissəsidir. Burada nazik şəkildə yayılaraq daş sobada bişirilən, qiymə ət, soğan, pomidor və bibərlə hazırlanan etli ekmeki dadmaq tövsiyə olunur. Şəhərin ənənəvi yeməklərindən biri olan tirit isə bişmiş ətin sobada qızardılmış çörək üzərinə verilməsi, sarımsaqlı qatıq, soğan və cəfəri ilə süfrəyə təqdim olunması ilə tanınır.
Konya, həm mənəvi, həm də mədəni irs baxımından zəngin bir şəhərdir. Burada hər addımda tarix və fəlsəfə ilə tanış olmaq mümkündür. Mövlana irsini daha yaxından kəşf etmək və Türk mətbəxinin ləzzətlərini dadmaq üçün bu şəhər əvəzolunmazdır.
