Xəbər verdiyimiz kimi Hesablama Palatası BDU-da ciddi nöqsanlar aşkarlamış, təhsil eksperti Etibar Əliyev bu nöqsanları sosial media hesabında qabartmışdı. Nədənsə BDU məsələdə susqunluq göstərir. Amma sadalanan nöqsanlara digər təhsil eksperti Kamran Əsədov arqumentlərlə cavab verib. Platforma.az Kamran Əsədovun cavabını təqdim edir:
Hörmətli Etibar müəllim, mən sizin Milli Məclisdə deputatlığınız dövrünü yüksək qiymətləndirirəm. Fəaliyyətiniz çox aktiv və faydalı olub. Amma konkret Hesablama Palatasının bu hesabatı ilə bağlı öz kiçik araşdırma fikrimi yazım.
Hesablama Palatasının Bakı Dövlət Universiteti (BDU) haqqında hesabatının qərəzli olmasını sübut etmək üçün Azərbaycan qanunvericiliyinə və beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan konkret faktlar və arqumentlər təqdim edə bilərəm.
1. Müəllimlərin Əməkhaqqı ilə Bağlı İddialar
Hesabatda qeyd edilir ki, BDU-nun 2023-cü il üçün müəllimlərin əməkhaqqı 2022-ci il üçün müəyyən olunmuş orta aylıq nominal əməkhaqqına bərabər tutulub və dinamika nəzərə alınmayıb. Ancaq burada Azərbaycan Respublikası “Əmək Məcəlləsi”nin 157-ci maddəsinə əsasən, dövlət təhsil müəssisələrində çalışan işçilərin əməkhaqqı dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş qaydalarla tənzimlənir. Yəni, BDU-nun əməkhaqqı siyasəti müstəqil deyil və dövlət büdcəsi və müvafiq normativ aktlarla tənzimlənir. Universitetin burada hər hansı bir qüsura yol verməsi mümkün deyil, çünki maaşlar bilavasitə dövlətin təsdiqlədiyi qərarlara əsasən ödənilir. Hesablama Palatasının iddiası bu baxımdan qərəzli və əsassızdır.
2. Saathesabı Ödənişlər və Əmək Müqavilələri
Hesabatda göstərilir ki, saathesabı qaydada dərs deyən şəxslərlə əmək müqaviləsi bağlanmayıb. Bu, Azərbaycan Respublikasının “Əmək Məcəlləsi”nin 43-cü maddəsinə və “Ali təhsil müəssisələrində əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi qaydaları”na zidd bir iddiadır. Qanunvericilikdə göstərildiyi kimi, hər bir işçi ilə, o cümlədən saathesabı dərs deyən şəxslərlə mütləq əmək müqaviləsi bağlanmalı və onların hüquqları qorunmalıdır. BDU da bu qaydalara tam əməl edir. Universitetdə dərs verən müəllimlər üçün mövcud müqavilələrin olmaması ilə bağlı heç bir konkret sübut və ya sənəd təqdim olunmayıb. Qanunvericiliyə uyğun tənzimləmə olduğu halda, bu iradın irəli sürülməsi qərəzli yanaşmanı göstərir.
3. Elmi Dərəcəsi Olmayan Müəllimlərin Tədris Aparması
Hesabatda elmi adı və dərəcəsi olmayan müəllimlərin dərs deməsi qüsur kimi qeyd olunub. Lakin beynəlxalq təcrübə göstərir ki, ali təhsil müəssisələrində elmi dərəcəsi olmayan təcrübəli müəllimlərin tədris aparması geniş yayılmış və qəbul olunmuş praktikadır. Məsələn, Avropa Universitetlər Birliyi (EUA) və digər beynəlxalq təhsil qurumları elmi dərəcəyə malik olmayan müəllimlərin ixtisaslı təlimçilər kimi fəaliyyət göstərə bilməsini normal hesab edirlər. Bu müəllimlər təcrübə və biliklərinə görə seçilir və onların dərs verməsi tədrisin keyfiyyətinə mənfi təsir etmir. Belə bir praktika, məsələn, Böyük Britaniya, Almaniya və ABŞ kimi ölkələrin universitetlərində geniş şəkildə tətbiq olunur. Buna görə də, BDU-da da bu cür praktikanın olması dünya standartlarına uyğun olduğundan, Hesablama Palatasının bu iradı qərəzli xarakter daşıyır.
4. Dərs Yükü Normaları və Tədrisin Keyfiyyəti
Hesabatda dərs yükü normalarına əməl olunmaması və elmi vəzifəsi olan müəllimlərin auditoriya saatlarının az nəzərdə tutulması risk amili kimi göstərilib. Burada Azərbaycan Respublikasının “Elm və Təhsil Nazirliyinin Kollegiyasının qərarı ilə təsdiq edilmiş ali təhsil müəssisələrinin tədris yükünün normativləri”nin müddəaları nəzərə alınmalıdır. Bu qaydalara əsasən, elmi dərəcəsi olan müəllimlərin dərs yükü, onların elmi-tədqiqat işləri və digər akademik fəaliyyətləri nəzərə alınaraq təyin olunur. Beynəlxalq təcrübəyə görə də (məsələn, Avropa Ali Təhsil Sahəsində Keyfiyyət Təminatı üzrə Standartlar və Təlimatlar, ESG), müəllimlərin elmi fəaliyyəti və tədris balansı birgə qiymətləndirilir. Buna görə, bu cür təyin olunmuş dərs yükü normaları beynəlxalq standartlara uyğundur və burada qüsur axtarmaq qərəzlidir.
5. Beynəlxalq Akkreditasiyalara Uyğunluq
BDU-nun tədris proqramlarının bir çoxu beynəlxalq akkreditasiya qurumları tərəfindən tanınmışdır. Məsələn, “Avropa Ali Təhsil Sahəsində Keyfiyyət Təminatı üzrə Standartlar və Təlimatlar” (ESG) BDU-da tətbiq edilir və universitetin tədris prosesləri müvafiq beynəlxalq standartlara uyğun olaraq həyata keçirilir. Əgər BDU-da ciddi nöqsanlar və keyfiyyət problemləri olsaydı, beynəlxalq qurumlar bu akkreditasiya proseslərini davam etdirməz və ya ləğv edərdi. Bu fakt, Hesablama Palatasının hesabatının qərəzli olduğunu göstərən güclü bir arqumentdir.
6. Müəllimlərin Motivasiya Riski ilə Bağlı İddialar
Hesabatda müəllimlərin motivasiya riskləri barədə fikirlər irəli sürülüb, lakin burada heç bir əsaslı sübut təqdim olunmayıb. Müəllimlərin motivasiyasını müəyyən etmək üçün müvafiq sosial araşdırmalar, sorğular və ya təhlillər tələb olunur. Belə sübutların təqdim olunmadığı halda, bu iddia subyektiv xarakter daşıyır və qərəzli yanaşma kimi dəyərləndirilməlidir.
Nəticə
Bu faktlar və arqumentlər göstərir ki, Hesablama Palatasının Bakı Dövlət Universiteti haqqında hazırladığı hesabat qərəzli yanaşma nümayiş etdirir və mövcud qanunvericilik və beynəlxalq təcrübə ilə uyğunluq təşkil etmir. Bu səbəbdən, hesabatın yenidən obyektiv şəkildə təhlil edilməsi və qiymətləndirilməsi zəruridir.
