149 yaşını qeyd etməyə hazırlaşan Azərbaycan mediasının vəziyyəti

Qarşıda Milli Mətbuat Günü gəlir. 149 yaşına qədəm qoyacaq Azərbaycan Mediasının bugünkü vəziyyəti necədir? Media nümayəndəsi olduğum üçün proseslərin mərkəz nöqtəsindəyəm. Elə mərkəzdən gördüklərimi də oxucularımla bölüşürəm.
Məddahlıqdan və qərəzdən uzağam. Azərbaycan mediasının bugünkü vəziyyətinə həm müsbət, həm də mənfi aspektlərdən baxaq. Bir tərəfdən texnoloji inkişaflar və rəqəmsal media sahəsində irəliləyişlər, digər tərəfdən isə mətbuat azadlığını səhf başa düşənlərin yaratdığı problemlər mövcuddur.
Öncə müsbət aspektlərdən başlayaq.
Rəqəmsal Media və Texnoloji İnkişaflar müasir mediamız üçün prioritetdir.
İnternetin geniş yayılması və sosial media platformalarının inkişafı ilə informasiya əldə etmək daha asan və sürətli olub. Çoxsaylı onlayn xəbər portalları və sosial media hesabları vasitəsilə xəbərlər daha geniş auditoriyaya çatır. Mobil tətbiqlər və veb-saytlar vasitəsilə oxucular 24/7 xəbərləri izləyə bilirlər.
Son dövrlər iştirak etdiyim tədbirlərdə gənc jurnalistlərin aktivliyi müşahidə edilir. Bu, sevindiricidir.
Gənc jurnalistlər müxtəlif sahələrdə aktiv fəaliyyət göstərirlər. Onlar innovativ yanaşmaları və yeni media vasitələrindən istifadələri ilə fərqlənirlər.
Müstəqil, fərdi fəaliyyət göstərmək istəyənlər əsasən sosial mediada və YouTube kimi platformalarda öz xəbərlərini və analizlərini paylaşaraq geniş auditoriya toplayırlar.
İşini bilən, peşə etikasına əməl edən jurnalistlər əsasən müstəqil işləməyə qərar verirlər, lakin reklam bazarındakı ayrı-seçkilik onlara tam potensialları ilə işləməyə mane olur. Məhz yazımın bu yerində mənfi aspektlərə toxunmaq istəyirəm.
Beynəlxalq təşkilatlar və insan haqları müdafiəçiləri Azərbaycan mətbuatının azadlığının məhdudlaşdırılması ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə edirlər. Mətbuat azadlığı indeksində Azərbaycan aşağı yerlərdə qərarlaşıb. Bu statistikanı kim formalaşdırıb? Mən də sosial problemləri qabardan media nümayəndəsiyəm. Amma heç vaxt səsləndirdiyim ciddi tənqidlərə görə təhdidlərlə üzləşməmişəm. Bütün dövlət qurumları ilə normal münasibətim var. Tənqid etdiyim qurumlar sağlam tənqidimi qəbul edir, kin saxlamadan məni tədbirlərinə dəvət edir, nöqsablarla yanaşı uğurlarına da şahidlik etməyimi istəyirlər.
Jurnalistlərin həbs olunması da xaricdə çox müzakirə edilən məsələlərdəndir. Bunu yazanlar unudurlar ki, həbs edilən jurnalistlərin əksəriyyəti qarayaxma ilə məşğul olub, hədə-qorxu ilə pul tələb edib.
Müasir dövrün jurnalistləri iqtisadi çətinliklərlə üz-üzədir. Ailəsini dolandırmaq, kreditləri ödəmək, kirayədə yaşamaq müasir jurnalistəri 50 il yaşamağa qoymur, gərgin iş rejimi ürəktutması, insultla, stresdən yaranan xərçənglə həmkarlarımızı sürətlə sıramızdan aparır. Jurnalistlərin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün ölkə rəhbəri tərəfindən verilən 2 binanın paylanan mənzillərində o qədər çirkinliklər, bürokratik əngəllər oldu ki, 3-cü binanı jurnalistlərə verməkdən vaz keçdilər…
Fikrimcə mövzu şəhid ailələri idisə, mediadakı fəaliyyətlərinə görə mənzillə ödüllənən evi olan media nümayəndələrinə verilən evlər geri alınıb şəhid ailələrinə verilməlidir. Bu çox ədalətli qərar olar, haqlarına girilmiş evsiz media nümayəndələrinə də təsəlli olar.
Çoxsaylı müstəqil media orqanları maliyyə dəstəyi tapmaqda çətinlik çəkirlər. Reklam bazarının məhdudluğu və dövlət dəstəyinin azlığı müstəqil medianın yaşamasına mane olur. Hazırda əsas maliyyə dəstəyi dövlət və ya dövlətə yaxın olan strukturlardan gəldiyi üçün bu, medianın müstəqilliyinə təsir edir.
Keyfiyyət problemləri medianın yaralı yerlərindəndir.
Xəbərlərə nəzər yetirdikdə aydın görmək olur ki, bəzi media orqanlarında jurnalistikanın keyfiyyəti ilə bağlı problemlər mövcuddur. Yanlış məlumatların yayılması, faktların yoxlanmaması və peşəkarlığın olmaması kimi hallar müşahidə edilir. Buna görə də tədris müəssisələrində jurnalistika fakültələrinin inkişafı və peşəkar təlimlərin artırılması zəruridir. Medianın İnkişafı Agentliyi də bu sahədə ciddi işlər aparır, jurnalistlərin ixtisaslaşması, media savadlıqlarının artırılması üçün xarici və yerli mütəxəssislərdən ibarət təlimçilər cəlb etməklə təlimlər təşkil edirlər.
Azərbaycan mediası texnoloji inkişaflar və gənc jurnalistlərin aktivliyi ilə yanaşı, mətbuat azadlığı, iqtisadi çətinliklər və keyfiyyət problemləri ilə üzləşir. Bu sahədə islahatlar və dəstəklər vacibdir ki, media mühitinin inkişafına və mətbuat azadlığının təmin olunmasına nail olunsun. Reklam bazarı tapşırıqla yox, sərbəst olmalıdır. Dövlətin media subyektləri üçün ayırdığı maliyyə Media Reyestrindən keçən bütün saytlara verilməlidir ki, reklamı olmayan saytlar özlərini inkişaf etdirə bilsinlər. Gələcəkdə həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə medianın daha müstəqil və peşəkar olması üçün addımlar atılmalıdır.
Elnurə Abuşova